Prijem
Stara Pazova se nalazi u istočnom delu Srema, povezana sa Beogradom na jugu, sa Novim Sadom na severu i Rumom i Sremskom Mitrovicom na istoku. O nastanku mesta u dokumentima iz srednjeg veka, u doba Mađara i Turaka, nema podataka o Staroj Pazovi, koja je tek zabeležena u falsifikovanoj povelji manastira Krušedol. Poznato je da je oko naselja bilo šanaca i humki koje su omeđavale zemlju. Postoji mogućnost da kao graničarskom naselju, ime potiče od reči paziti ili stražariti. Šanac „Pazuha“ pominje se još krajem XV veka, a kao naselje pominje se 1716. godine. Prvobitno naselje se po svoj prilici nalazilo na potesu Staro selo, pored današnjeg puta za Surduk. Jedino po predanjima se zna da su starosedeoci napustili naselje zbog visokih voda i u potrazi za višljim terenom nastanili se istočno od pravoslavne crkve.
Tokom XVII i XVIII veka dolazilo je do migracija stanovništva koje su organizovali Marija Terezija i njen sin Josip II kako bi ojačali granicu vojne krajine. Od formiranja Hrvatsko-slavonske vojne granice 1750. godine Pazuha je postala graničarsko mesto i vojničkozemljoradničko naselje koje je imalo sudnicu i zatvor, a u kojem se kapetan starao o ekonomskom razvoju i obrazovanju. Stanovnici Pazuhe bili su poreklom iz Like i do doseljavanja slovaka 1770. godine Pazuha je bila čisto srpsko naselje. Povod za doseljavanje Slovaka pored netrpeljivosti između rimokatolika i evangelista bile su ekonomske i socijalne prilike. Doseljavanje se odvijalo u više grupa i prema podatcima iz crkvenih knjiga 1784. godine bilo je 1348 Slovaka i 426 Srba.
Sadašnji naziv Stara Pazova datira iz 1792. godine. Godinu dana ranije doseljeni su Nemci koji su dobili zemlju južno od Stare Pazove i to mesto su nazvali Nova Pazova. Srbi i Slovaci su svoje kuće gradili od pletera i naboja, pokrivene trskom ili slamom i postavljene uzdužno na placevima. Lokalna vlast je organizovala ušorenu izgradnju kuća. Posle ukidanja Vojne granice, usledile su velike ekonomske promene. Godine 1883. izgrađena je železnička pruga do Zemuna. Pazova je u početku zadržala karakter zemljoradničkog naselja, ali se postepeno razvijaju trgovina i zanatstvo. Tek od sredine XIX i početkom XX veka kuće se grade od cigala, a krov od crepa, pa je u Staroj Pazovi bilo čak pet ciglana. Pored ciglana u Staroj Pazovi postojao je i jedan parni mlin iz kojeg se Stara Pazova 1895. godine snabdevala električnom strujom i bila osvetljena pre mnogih velikih gradova. Voda se pila iz kopanih bunara iz kojih se snabdevala čitava okolina, da bi tek kasnije svaka kuća imala svoj bunar. Krajem XIX veka nastaju i prve štedne zadruge. Posle iskopa kanala Mali Begej 1889.-1891. godine došlo je do poboljšanja u ratarstvu. Gajilo se žito i sve se obavljalo ručno i sejanje i košenje. Žito se mlatilo ručno, a tek krajem XX veka se koristi vršalica. Pojačani privredni razvoj doveo je do poleta kulturnog rada. Pored slovačke osnovne škole, osniva se šegrtska i privredna jevrejska škola. Staropazovačka čitaonica osnovana je 1878. godine, a kasnije Čitaonica Srba zanatlija i Srpska pevačka zadruga. Dobrovoljno vatrogasno društvo postoji od 1891. godine.
Početkom XX veka, kao najveće selo u sremskoj županiji, Pazova je imala izgled varoši: sedište opštine, sreza, sreskog suda, dva lekara i apoteku, veterinara, kovače, šeširdžije, ćurčije, a čuvena je bila pazovačka pijaca. Tada je Pazova brojala 1118 seoskih i građanskih kuća, koje je nastanjivalo 6678 stanovnika, od toga 5028 Slovaka i 1213 Srba. Još krajem XIX veka, u Pazovi se osetio jak uticaj socijalističkih ideja i širio se radnički pokret. Pred I svetski rat su socijalisti izgubili dosta simpatizera. Za vreme I svetskog rata, u Staroj Pazovi je bio štab generala Makenzena, koji je komandovao grupom armija protiv Srbije. Mnogi viđeniji ljudi u mestu bili su žrtve austrijskog terora. Između dva rata Pazova je imala 8536 stanovnika, od toga 6157 Slovaka, 1805 Srba, 315 Nemaca i 120 Hrvata.
Od značajnih građevina u Staroj Pazovi, koje i danas obeležavaju mesto iz 1905. godine su zgrada hotela i banke koje je podigao Nikola Petrović, jedan od najbogatijih veleposednika u Sremu. Građenje sadašnje pravoslavne crkve počelo je 1827. godine nedaleko od prve crkve o kojoj nema sačuvanih podataka. Kapela pored pravoslavne crkve je po predanju sa početka XIX veka, a obnovljena je 1891. godine. Zgrada slovačke evangelističke crkve potiče iz 1788. godine, a građena je na mestu prvobitne porušene crkve. Sveštenik Vladimir Hurban još od 1874. godine vodio je borbu za osamostaljenje evangelističke crkve u Hrvatskoj i Sloveniji od Mađara. Crkvena zgrada i crkvena škola, sada Slovački dom, počete su 1894. godine. Po pisanim tragovima Antona Cuvaje u Staroj Pazovi postojala je Srpska narodna škola još 1730. godine, a Slovačka narodna škola se pominje 1774. godine.
Tokom XVII i XVIII veka dolazilo je do migracija stanovništva koje su organizovali Marija Terezija i njen sin Josip II kako bi ojačali granicu vojne krajine. Od formiranja Hrvatsko-slavonske vojne granice 1750. godine Pazuha je postala graničarsko mesto i vojničkozemljoradničko naselje koje je imalo sudnicu i zatvor, a u kojem se kapetan starao o ekonomskom razvoju i obrazovanju. Stanovnici Pazuhe bili su poreklom iz Like i do doseljavanja slovaka 1770. godine Pazuha je bila čisto srpsko naselje. Povod za doseljavanje Slovaka pored netrpeljivosti između rimokatolika i evangelista bile su ekonomske i socijalne prilike. Doseljavanje se odvijalo u više grupa i prema podatcima iz crkvenih knjiga 1784. godine bilo je 1348 Slovaka i 426 Srba.
Sadašnji naziv Stara Pazova datira iz 1792. godine. Godinu dana ranije doseljeni su Nemci koji su dobili zemlju južno od Stare Pazove i to mesto su nazvali Nova Pazova. Srbi i Slovaci su svoje kuće gradili od pletera i naboja, pokrivene trskom ili slamom i postavljene uzdužno na placevima. Lokalna vlast je organizovala ušorenu izgradnju kuća. Posle ukidanja Vojne granice, usledile su velike ekonomske promene. Godine 1883. izgrađena je železnička pruga do Zemuna. Pazova je u početku zadržala karakter zemljoradničkog naselja, ali se postepeno razvijaju trgovina i zanatstvo. Tek od sredine XIX i početkom XX veka kuće se grade od cigala, a krov od crepa, pa je u Staroj Pazovi bilo čak pet ciglana. Pored ciglana u Staroj Pazovi postojao je i jedan parni mlin iz kojeg se Stara Pazova 1895. godine snabdevala električnom strujom i bila osvetljena pre mnogih velikih gradova. Voda se pila iz kopanih bunara iz kojih se snabdevala čitava okolina, da bi tek kasnije svaka kuća imala svoj bunar. Krajem XIX veka nastaju i prve štedne zadruge. Posle iskopa kanala Mali Begej 1889.-1891. godine došlo je do poboljšanja u ratarstvu. Gajilo se žito i sve se obavljalo ručno i sejanje i košenje. Žito se mlatilo ručno, a tek krajem XX veka se koristi vršalica. Pojačani privredni razvoj doveo je do poleta kulturnog rada. Pored slovačke osnovne škole, osniva se šegrtska i privredna jevrejska škola. Staropazovačka čitaonica osnovana je 1878. godine, a kasnije Čitaonica Srba zanatlija i Srpska pevačka zadruga. Dobrovoljno vatrogasno društvo postoji od 1891. godine.
Početkom XX veka, kao najveće selo u sremskoj županiji, Pazova je imala izgled varoši: sedište opštine, sreza, sreskog suda, dva lekara i apoteku, veterinara, kovače, šeširdžije, ćurčije, a čuvena je bila pazovačka pijaca. Tada je Pazova brojala 1118 seoskih i građanskih kuća, koje je nastanjivalo 6678 stanovnika, od toga 5028 Slovaka i 1213 Srba. Još krajem XIX veka, u Pazovi se osetio jak uticaj socijalističkih ideja i širio se radnički pokret. Pred I svetski rat su socijalisti izgubili dosta simpatizera. Za vreme I svetskog rata, u Staroj Pazovi je bio štab generala Makenzena, koji je komandovao grupom armija protiv Srbije. Mnogi viđeniji ljudi u mestu bili su žrtve austrijskog terora. Između dva rata Pazova je imala 8536 stanovnika, od toga 6157 Slovaka, 1805 Srba, 315 Nemaca i 120 Hrvata.
Od značajnih građevina u Staroj Pazovi, koje i danas obeležavaju mesto iz 1905. godine su zgrada hotela i banke koje je podigao Nikola Petrović, jedan od najbogatijih veleposednika u Sremu. Građenje sadašnje pravoslavne crkve počelo je 1827. godine nedaleko od prve crkve o kojoj nema sačuvanih podataka. Kapela pored pravoslavne crkve je po predanju sa početka XIX veka, a obnovljena je 1891. godine. Zgrada slovačke evangelističke crkve potiče iz 1788. godine, a građena je na mestu prvobitne porušene crkve. Sveštenik Vladimir Hurban još od 1874. godine vodio je borbu za osamostaljenje evangelističke crkve u Hrvatskoj i Sloveniji od Mađara. Crkvena zgrada i crkvena škola, sada Slovački dom, počete su 1894. godine. Po pisanim tragovima Antona Cuvaje u Staroj Pazovi postojala je Srpska narodna škola još 1730. godine, a Slovačka narodna škola se pominje 1774. godine.
